Ondergrond met waarde
Het debat over de ruimte is in alle hevigheid losgebarsten. Vraagteken worden gezet bij de begerige blikken die vanuit verschillende sectoren op het landelijke gebied worden geworpen. Als betrof het een te veroveren gebied en geen ondergrond met waarde. Tegelijkertijd gaan stemmen op om vanwege hun onderlinge afhankelijkheid alle opgaven in samenhang te bekijken.
Sectorale silo’s
Het gevoel buiten je comfortzone te moeten treden om de vertrouwde dogma’s van de laatste twintig jaar los te laten, is inmiddels wijd verspreid en wordt door velen gedeeld. Het ruimtelijke beleid verdient nieuwe kaders om de uitdagingen van klimaat en ongelijkheid aan te gaan. Zeker is dat in de te ontwikkelen strategie sectorale silo’s zullen worden verlaten en dat de aandacht zal uitgaan naar ruimtelijke uitdagingen.
Jaarlijkse ruimtebalans
De architecten Bart Mispelblom en Rudy Uytenhaak namen het initiatief voor een oproep aan de informateur. Aanleiding vormde een blog die ze schreven over de noodzaak van een te vormen Rijksinstituut voor de Ruimte (RIVR), met als taak het opstellen van scenario’s voor toekomstig ruimtegebruik en het opmaken van een jaarlijkse ‘ruimtebalans’: Hoeveel m2 grond is er beschikbaar in het hele land en waaraan wordt die besteed? Wat zijn de onderlinge ruimtelijk relaties en samenhangen?
Schaarse ruimte
Op dit pleidooi om op een wezenlijk andere, structurele manier na te denken over het gebruik van de schaarse ruimte, vanuit een samenhangende en overkoepelende visie, kregen ze veel bijval. Gaandeweg werd het idee verlaten om hervoor een nieuw onafhankelijk adviesorgaan op te richten. De bestaande instituten kunnen evengoed deze taken op zich nemen.
Integrale aanpak
Deze week ging hun oproep uit om de ruimtelijke inrichting van NL intersectoraal te benaderen en integrale keuzes te maken op basis van alle sectorale claims. Centrale stelling: “Om de schaarse ruimte in Nederland goed te benutten, moeten we af van het principe ‘wie betaalt, bepaalt’ en kiezen voor een écht integrale aanpak.” De oproep is ondertekend door tal van architecten, stedenbouwkundigen, planologen, rijksbouwmeesters en hoogleraren. Ook ik zetten mijn handtekening onder deze oproep.
Concrete aanbevelingen
De tekst van de oproep vind je hier. Ze geeft zeven concrete aanbevelingen hoe de ruimtelijke ordening te verbeteren is, van een jaarlijkse staat van de ruimte tot het stimuleren van gebiedsdenken en het inzetten van ontwerpkracht. Afgelopen week werd een ingekorte versie in de Volkskrant geplaatste. Ook Gebiedsontwikkeling.nu publiceerde de brief. De oproep ligt inmiddels bij informateur Herman Tjeenk Willink, demissionair minister-president Mark Rutte en de belangrijkste fractievoorzitters op de mat.
Beter Nederland
Als follow up van deze oproep zette mede-ondertekenaar Urban Sync de Roadmap voor beter Nederland op. Op hun website schrijven zij dat het tijd is voor structurele verandering: “Geen hapsnap beleid. Maar visie én regie over hoe we Nederland de komende decennia vormgeven.” De initiatiefnemers willen “samen doorpakken en nu concrete stappen zetten zodat we in 2050 tevreden kunnen terugkijken op de resultaten die we hebben geboekt.”
Inclusieve aanpak
Het plan is om de komende tijd daggesprekken te voeren over een inclusievere en bredere aanpak van de ruimtelijke ordening. Aan de orde komen vragen als: hoe maak je (naoorlogse) wijken vitaal en leefbaar? Hoe zorg je voor een stad waarin mensen gezond en gelukkig kunnen leven? Hoe bereik je een gezonde balans tussen landbouw, natuur en cultuurlandschap? Welke structuur geef je Nederland als je de doelen van Parijs wilt halen én het karakter van Nederland wilt behouden? Op de website kunnen geïnteresseerden zich aanmelden.