Dit is een project van Willem Jan Droog uit Rotterdam. Ik ken hem uit de tijd dat ik in Vlaardingen participeerde in het project “Het gat in de markt”. Dat was op het moment dat het pessimisme van de jaren tachtig plaats begon te maken voor het optimisme dat de gouden jaren daarna karakteriseerde. Zoals veel mensen van zijn (en mijn) generatie is hij bepaald niet van één markt thuis. Naast architect is hij ook een professioneel jazzmuzikant en sinds kort projectontwikkelaar in Frankrijk.

Ontwikkelen met de Franse slag

Het project komt voort uit de ontmoeting met de Nederlandse makelaar Han van Geest, die Droog op huizenjacht in Frankrijk tegenkwam in Perpezac-le-Blanc. Deze had ten zuidoosten van het dorp grond verworven in het landelijk gebied, de noodzakelijke bestemmingsplanwijzigingen geregeld en de vereiste infrastructuur aangelegd. Door de financiële crisis van 2010 was er verder niet veel gebeurd. Het vormde voor de architect aanleiding om zijn wens een eigen huis te bouwen, te verbreden en met Van Geest afspraken te maken over de ontwikkeling van de kavels.

Het gebied was verdeeld in elf stukken grond, in grootte variërend van 2200 toto 6800 vierkante meter. Het idee was deze kavels op de markt te zetten in nauwe samenwerking tussen makelaar, architect en plaatselijke bouwbedrijven. Mede met de opbrengsten uit deze ontwikkeling dacht Droog ook zijn eigen huis te kunnen realiseren. Het liep anders en Droog was gedwongen aanvullende financiering te vinden. Het onderstreept nog eens op welke wijze architectuur tegenwoordig op alle schaalniveaus sterk wordt aangestuurd door financiële transacties en onderhandelingen.

Bouwdoos

Voor de ontwikkeling van Troglo Village maakte Droog een ‘Dreamhouse Toolbox’, een bouwdoos waarmee kopers hun eigen huis samenstellen op basis van hun budget en de locatie. Het huis is ontworpen op het uitzicht. In het prototype liggen op de begane grond de woonkamer, de keuken, de slaapkamer en de badkamer, met op de eerste verdieping een entresol, alsmede een tweede slaap- en badkamer. Met behulp van de bouwdoos laat dit prototype zich verder uitbreiden.

De huizen worden gerealiseerd met prefab-houtskeletbouw, of op traditionele wijze met ‘blocs à blancher’ (blokken die worden volgegoten met beton). Vervolgens worden de gebouwen aan de binnenzijde geïsoleerd, iets wat je in Nederland vanwege het optreden van koude bruggen weinig tegenkomt. De huizen worden gebouwd door de kleine, plaatselijke aannemers die niet gewend zijn te werken met buiten-isolatie. Vanwege de hiermee gemoeide kosten (10 procent op het totale budget) is dit dan ook niet altijd haalbaar.

Rol als hoofdaannemer

Bij de bouw speelt een Franse architect de rol van hoofdaannemer die alle onderaannemers aanstuurt. De architect kent daarmee een verantwoordelijkheid die in Nederland bij de aannemers ligt. Ook het bouwproces verloopt anders. Pas nadat het casco of de betonblokken zijn opgetrokken, met daarin de openingen, worden de kozijnen ingemeten en zes weken later na levering gemonteerd. Voor de houten gevelafwerking, het dak en de binnenwanden zijn weer andere onderaannemers verantwoordelijk.

Droog kan met smaak vertellen over de eerste bouwvergadering die hij bijwoonde en de totale spraakverwarring die daar heerste, een gevolg van het feit dat de onderaannemers werkten met verschillende tekeningen. Wat bleek? Het plaatselijke architectenbureau dat de bouwtekeningen uitwerkte, was op vakantie gegaan en had enkele aannemers tekeningen van oudere datum gestuurd. Het was voor Droog aanleiding om voor zijn eigen huis in zee te gaan met de aannemer die de houtskeletbouw deed.

Stedelijk wonen op het platteland

Dit project is niet alleen interessant vanwege de kwaliteit van ontwerp en ontwikkeling, maar ook thematisch van belang. Veel recente debatten gaan over collectieve huisvesting, op dit moment zo’n beetje de enige ideologische verantwoorde vorm van woningbouw. De woningen van Droog vallen in een totaal ander, haast vergeten register: ze voegen zich bij de duizenden eengezins- en vakantiewoningen die een andere vorm van stedelijk leven op het platteland mogelijk maken.

Als dit project iets duidelijk maakt is dat je de stedelijke omgeving tegenwoordig het beste als een geheel kunt bekijken. De stad staat niet meer tegenover het land. Stedelijke woongebieden en woningen op het platteland vormen in toenemende mate één samenhangend systeem. In Droogs project vormt deze conditie het vertrekpunt. Het is daarmee een collectief-individueel ontwerpproject dat je niet vaak tegenkomt in Nederland.

Familie van elkaar

Droogs project is daarnaast interessant vanwege het seriematige karakter ervan. Het is een gegeven dat van tijd tot tijd opduikt in de architectuur. Historische voorbeelden uit de vorige eeuw zijn het Case Study House Program in Los Angeles, of de serie huizen die Peter Eisenman in de jaren 70 ontwierp. Op een meer praktische manier gaf Jaap Bakema dit principe handen en voeten in de vakantiewoningen voor Fokker en Sporthuis Centrum. Zeelenberg architectuur realiseerde op vergelijkbare wijze Punt-West op het Zeeuwse eiland Goeree-Overflakkee. Droogs motto sluit daarop naadloos aan: “Ieder huis is anders maar toch familie van elkaar.”

Voordeel van zo’n serie is dat een architect het ontwerp steeds verder kan verfijnen. De huizen van Droog vormen met elkaar een klein dorpje. Woonde je daarin ooit ver weg van de grote stad, nu kun je dit dorp evengoed beschouwen als een stukje stad. De mensen die in dit dorp wonen, houden voor hun werk immers in de stad hun huizen aan en verdelen hun tijd over beide woonoorden. Deze ontwikkelen zich zo van zuiver private ruimtes waar je je ooit terugtrok uit het publieke leven, tot publieke interieurs waar wordt gewerkt, vergaderd en gerecreëerd. 

Afbeeldingen