Auteur Marc Dubois – Bij een economische crisis met grote werkloosheid wordt vaak besloten om te investeren in nieuwe en belangrijke infrastructuurprojecten. In de jaren dertig van de vorige eeuw was de aanleg van het Albertkanaal de grootste operatie in België. Het kanaal vormt de verbinding van de haven van Antwerpen met het industriebekken van Luik. Het graven van het kanaal en de bouw van de vele stalen bruggen zorgde voor de nodige werkgelegenheid. Het kanaal was in 1939 klaar. Tijdens de oorlog van 40/45 werd een aantal bruggen vernield en vervolgens weer herbouwd.  

Economische slagader

Het Albertkanaal groeide geleidelijk uit tot een economische slagader met intens scheepsverkeer. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw werd de waterweg stelselmatig verbreed maar bleven de bruggen behouden, inclusief de vernauwing van de vaarweg ter plaatse van de bruggen. Met de toename van het containergebruik werd uiteindelijk beslist om bredere en hogere bruggen te bouwen. Ney & Partners won de wedstrijd georganiseerd door de Vlaamse Bouwmeester.   

Bruggen zijn meer dan technische prestaties. Zij verbinden oevers en maken voor de mens een verbinding om een hindernis te overwinnen. Gelijktijdig vormen bruggen door hun hoogte belangrijke referentiepunten in het landschap. Naar aanleiding van de inhuldiging van de brug in Oelegem, de laatste van de 21 generieke bruggen over het Albertkanaal, verscheen het boek ‘Bruggen over het Albertkanaal, een wandeling’. 

Familie van bruggen

De opdrachtgever van deze constructies is NV De Vlaamse Waterweg. De ontwerper is Laurent Ney (1964) die behoort tot de top van Europese ingenieurs. Ney & Partners heeft zelfs een bureau in Japan en ontving tal van internationale onderscheidingen. Twee fiets- en voetgangersbruggen in Kortrijk, één in Knokke, Antwerpen en Gent zijn voorbeelden van de intentie van Ney en zijn equipe om een nieuwe dimensie te geven aan ‘civiele kunstwerken’. In vakkringen worden sluizen, viaducten en bruggen omschreven als kunstwerken. 

“Een goede vorm is een materialisatie van de krachten in een structuur. Deze eigenschap is onafhankelijk van de schaal. Het is op zich al een generieke vorm. De conceptuele lijnen blijven behouden binnen deze reeks van bruggen. Door de aanpassing van de parameters aan de specifieke situaties is een familie van bruggen gegenereerd en niet een eenzijdige type-brug. Dit is de fundamentele gedachte rond deze ’generieke bruggen’.”

In het proces gaat het veeleer om ‘vormvinden’ dan ‘vormgeven’. De basiskeuze is een boogbrug, een klassiek concept. De interne krachtenwerking is bepalend voor de vorm van de boog. “De krachten worden een ontwerpinstrument en men vindt een vorm”. De hellingshoek van de hangers is bepalend bij de boogvorm. “De kabelconfiguratie heeft echter niet alleen formele gevolgen, ze beïnvloedt ook de structurele prestaties van de boog”. 

Hoge graad van elegantie

Het eindresultaat bezit een even hoge graad van elegantie als veel van de de andere creaties van Ney & Partners. De taak van een ingenieur is meer dan berekenen, het is een arbeid om tot intelligente, efficiënte oplossingen te komen die tevens schoonheid uitstralen en het landschap weten op te nemen. Voor het boek kreeg Corentin Haubruge (1985) de opdracht om deze ingenieuze constructies te fotograferen. Het resultaat is meer dan een serie foto’s van 21 bruggen. Het is een verhaal geworden van de directe omgeving en het landschap. 

Het gaat van galopperende paarden nabij een brug tot een waterskiër op het kanaal. Prachtige fotografie waarbij het brede kanaal prominent aanwezig is. Soms enkel een brugfragment met de oevers of uitstekend boven de bebouwing van een verkaveling. De foto van de nieuwe brug in Herentals is bijzonder. Op de voorgrond ligt de spoorwegbrug van het type ontworpen door één van de grootste ingenieurs van de 20^ste eeuw, Arthur Vierendeel op basis van zijn vierendeelligger.

Prachtige aanwinsten

Het onderwerp van het boek resulteerde bijna logisch in een horizontaal formaat. De fraai verzorgde publicatie bevat heldere teksten in het Nederlands, Frans en Engels. Het boek geeft tevens veel details betreffende de onderdelen van de brug en de manier waarop de brug is geconstrueerd en ter plaatse is geassembleerd.  

Dagelijks gebruiken tienduizend mensen deze nieuwe, door Ney & Partners ontworpen bruggen. Veertien daarvan zijn gebouwd door het Gentse bedrijf Aelterman. Het zijn prachtige aanwinsten voor het hedendaags patrimonium in Vlaanderen, constructies die ook de verbinding van mensen weten te symboliseren. Het is niet toevallig dat men tijdens een oorlog bruggen gaat vernietigen. De uitdrukking ‘bruggen opblazen’ kent iedereen, zowel letterlijk als figuurlijk.  

Informatie

Ney & Partners: Bruggen over het Albertkanaal, een wandeling / Les Ponts du canal Albert, une promenade / Bridges across the Albert Canal, A Walk, Egon Verleye, Matthieu Maillé, Laurent Ney, Jean-Pierre Aelterman, Katrien Vandermarliere (Red.), Corentin Haubruge (fotografie), 2023, ISBN 978 9464 775921, 200 pagina’s, €45,00