Het huis dat Robert en Marije samen met architect Jeroen Helder realiseerde aan de Turfstraat in Arnhem, is een interessante illustratie van dit streven. Dat heeft in de eerste plaatst te maken met de compromisloze manier waarop de wensen van de bewoners terugkeren in de woning.

Wonen met vrienden

Robert en Marije wilden met hun kinderen in de stad wonen, samen met een steeds wisselende groep mensen. Ze vinden het leuk van tijd tot tijd vrienden te ontvangen die dan blijven slapen. Voor vrienden omgekeerd is het een weekeinde weg. Voorwaarde was wel, dat ze een eigen plek zouden krijgen. Een andere, minstens zo ongebruikelijke wens was dat de bewoners het liefst in bedsteden wilden slapen.

De woning is gelegen aan de Turfstraat, in een deel van Arnhem dat nog geen tien jaar geleden in slechte staat verkeerde. Een beek die vroeger door de stad liep is teruggebracht. Ook werd twee jaar geleden een Filmhuis geopend, naar een ontwerp van DP6. Het daarachter gelegen woonblok is ‘vintage’ De Zwarte Hond. Hier gaf de gemeente in 2015 elf kavels uit aan particulieren waarop zij zelf een woning kunnen realiseren.

Rol van vroedvrouw

Op Turfstraat 27 is  dat bijzonder goed gelukt. Het wonen is een activiteit die de bewoners zelf hebben bepaald. De architect speelde in dit proces de rol van vroedvrouw. Bij het bouwen kwamen op de bewoners tal van onvermoede problemen af. De architect hielp de opdrachtgevers bij het oplossen van deze problemen. Omgekeerd leerde de architect van de bewoners door zich in te leven in hun manier van wonen en op basis daarvan beslissingen te nemen.

Gezien het beperkte budget splitste de opdrachtgever op advies van de architect het traject op in een ruwbouw- en afbouwfase. Ook de keuze voor prefab beton komt voort uit budgettaire overwegingen. Het casco is gerealiseerd door een aannemer waarmee de architect eerder aan een bedrijfsgebouw werkte. De opdrachtgever speelden in het bouwproces de rol van opzichter.

Drager en inbouw

De woning is ongewoon breed en ondiep. Tien meter brede woningen kom je in de Nederlandse steden weinig tegen. Vanwege de diepte van slechts 7,5 meter, heeft het huis heeft een dragende voor- en achtergevel. De breedplaat-vloeren lopen daarmee van voor- naar achtergevel. Bij deze bouwwijze dien je rekening te houden met toleranties van enkele centimeters. Aangezien de kozijnen wel op maat geleverd werden, zijn deze pas ingemeten nadat de prefab ruwbouw stond.

De ruwbouw fungeert als drager en maakt het huis tot een duurzaam ding. Het kan lang blijven staan, ook als het gebruik van het huis verandert. Het huis kun je helemaal leeghalen en daarna weer opnieuw opbouwen. Het interieur is opgevat als inbouw, in de vorm van grote, verdiepingshoge meubels die later zijn ingebracht en desgewenst ook weer weg te halen zijn. 

Deze meubels vormen een meervoudige ruimte die open communicatie mogelijk maakt. Kamers zijn in het hele huis niet te vinden. De meubels vormen een soort van knooppunten in de relatiepatronen die zich aftekenen in het huis en spelen in op de ervaringen die de bewoners eraan kunnen ontlenen. 

Gemeubileerd huis

De dienstdoende ruimtes, zoals trap, toilet en keuken zijn opgenomen in het zwart geschilderde entree meubel. Dit meubel is gemaakt in hout skelet bouw. Om dit meubel is het trappenhuis gevouwen. De metalen treden zijn losgekoppeld van de wanden en bevestigd met metalen steunen. De toiletten zijn niet aan de verblijfsruimtes gekoppeld maar opgenomen in dit meubel. Vanuit de verdiepingen moet je steeds een paar treden omhoog voor een bezoek aan het toilet.

In de vijf meter hoge leefruimte op de eerste verdieping is aan het casco een los volume opgehangen dat via een loopbrug is verbonden met het entreemeubel. Op de tweede verdieping slaapt het gezin. De bedsteden zijn samen met een slaapkamer en de badkamer ondergebracht in een slaapmeubel waar de bewoners omheen kunnen lopen.

Voor en achtergevel

Opvallend is het verschil tussen representatieve voorgevel en performative achtergevel. De voorgevel is verdeeld in een plint van geanodiseerd aluminum en een bovenbouw van metselwerk. In de plint zijn ramen en deuren van spiegelend glas opgenomen, waarin mensen zich opmaken, hun haren kammen, kijken of hun jas goed zit of een selfie maken. De gevel daarboven vormt een groot venster op de skyline van stad. 

De achtergevel ligt verscholen op het achterterrein van het woonblok. Zij is gemaakt van blank aluminium. en heeft vooral tot doel het gebouw koel te houden. De ramen erachter draaien naar binnen. Aan deze zijde bevinden zich ook de buitenruimtes, met een tuin achter het huis, een groot balkon over de volle breedte van de eerste verdieping en ten slotte een dakterras. Als de toegang tot dit terras wordt geopend, ontstaat een tochtgat waarmee het huis kan worden doorgelucht.

Huis in huis

De B&B ruimte op de begane grond heeft een eigen voordeur. Deze ruimte is in eerste instantie bedoeld voor vrienden, en vormt nadrukkelijk een eigen plek in het huis. Ze is door de architect vormgeven als huis in een huis. Ook in dit huis is een verdiepingshoog meubel geplaatst waarin de badkamer, het toilet, het uitklapbed en de pantry zijn opgenomen.

De architectuur van Turfstraat 17 stelt zich niet centraal en jaagt geen vooropgezette doelen na. Tegelijkertijd kan worden vastgesteld dat evenmin haar eigenschappen en vermogens laat varen. De architect is erin geslaagd voor de bewoners een bewoonbaar huis te maken, geheel door zichzelf te zijn. Door voor zichzelf te bouwen is hij erin geslaagd geheel voor de ander te bouwen.

Huis Turfstraat 27 in Arnhem Opdrachtgever Robert en Marije Architect JCR Architecten, Arnhem Ontwerp Jeroen Helder Aannemer Bume, Westervoort Staal- en houtwerk Collectief Soepel, Arnhem Meubelwerk Bazuin Timmerwerken, Arnhem Oppervlakte perceel 124 m2 Bruto Vloer Oppervlakte 170 m2 Volume 900 m3 Ontwerp 2018 Oplevering 2020 Fotografie Jeroen Musch

Tekeningen