Vorige week donderdag fietste ik in de stromende regen van Delft naar Rotterdam. Onderweg tekende zich een tafereel af wat ik nog nooit eerder had gezien: op landwegen waar je elkaar nauwelijks kunt passeren, was het overvol met auto’s. Ook de snelwegen zaten verstopt. Volgens de ANWB was rond Rotterdam sprake van een ongekend verkeersinfarct, veroorzaakt door een storing in de Ketheltunnel bij Schiedam.

Urgentie openbaar vervoer

Toevallig eerder die week meldde het CBS dat het autobezit in Nederland na afloop van corona weer is gestegen. Nederlanders kunnen maar moeilijk afstand doen van hun auto. Kom je aan hun voertuig, dan kom je aan hun vrijheid. Aan de verbetering van openbaar vervoer worden veel studies en papier gewijd, maar in de praktijk blijkt eerder sprake te zijn van verschraling. 

Ondanks alle goede bedoelingen, ontbreekt de urgentie bij de meeste partijen om het OV echt te willen verbeteren. Dit is niet alleen zo op het platteland maar ook in de grote steden. Zo wil Rotterdam het aantal tramlijnen drastisch gaan inperken, ofschoon deze in de verdere verdichting van de stad juist een cruciale rol zullen spelen.

Nieuwe lijn

Eind vorige maand werd het laatste deel van de nieuwe metrolijn tussen Rotterdam en Hoek van Holland in gebruik genomen. Anders dan de treinverbinding die deze lijn vervangt, eindigt deze zo’n beetje op het strand van Hoek van Holland. Als je bij de eindhalte uitstapt en naar de uitgang loopt, zie je in de verte de zee al liggen.

Met deze lijn wordt het metronetwerk van de metropoolregio Den Haag Rotterdam verder uitgebreid. Inmiddels ligt hier een netwerk van internationale allure. Reizigers kunnen zich verplaatsen van Den Haag naar Spijkenisse en van Hoek van Holland naar Nesselande. Geen andere stad doet Rotterdam dit na en de Rotterdammers zijn dan ook terecht trost op hun metro.

Belang van infrastructuur voor regio

Het doortrekken van de Hoekselijn naar het strand is een heel goed idee. Immers in de zomer gaat een bezoek aan het strand vaak gepaard met hele grote reizigerspieken en dito files. Dit leidt op zonnige dagen tot eindeloze files en oproepen niet meer naar het strand te gaan. Dankzij de nieuwe Hoekselijn kun je nu met het openbaar vervoer op het strand uitstappen en van zon, zee en duinen genieten.

De Hoekselijn is ook om een andere reden van belang. In vergelijking met de oude NS verbinding, stopt de metro op meer stations en doet ze dat ook vaker. Rond deze OV-knooppunten zijn de afgelopen jaren tal van nieuwe woningen gebouwd. In die zin laat de Hoekselijn praktisch zien dat verstedelijking en infrastructuur elkaar aanvullen en versterken.

Modulaire aanpak

Tussen Schiedam en Hoek van Holland Strand creëerde Marc Verheijen een familie van negen metrostations. Deze architect is sinds 2005 werkzaam bij Ingenieursbureau Rotterdam, verantwoordelijk voor het ontwerpen en realiseren van publieke infrastructuren. Uitgangspunt voor het stationsontwerp was een bouwdoos met prefab elementen die in ieder station zijn toegepast. 

De perrons liggen op 1,0 meter hoogte en bestaan uit betonplaten van 3,5 m. Ieder metrostation ga je binnen door een betonnen portaal. Een derde element is de stalen multiwand waar informatieborden, lampen en beveiligingscamera‘s aan zijn bevestigd. Met behulp van een kleurenpalet dat verloopt van geel voor het meest oostelijke station naar avondrood voor het meest westelijke, worden de stations van elkaar onderscheiden.

Niet meer dan nodig is

Hoogtepunt en tevens eindpunt van de lijn is metrostation Strand. Ook hier is de bouwdoos toegepast, maar is het portaal uitgetrokken en opgerekt. Om te voorkomen dat mensen zich hier gaan ophouden is deze ruimte vormgegeven als een tochtgat. Voor dit portaal is een muur met een zitbank opgesteld. In de bestrating zijn niveauverschillen aangebracht. Zo wordt effectief voorkomen dat zand opstuift en het station in waait. In de wanden van het station zijn sleuven gemaakt om al te grote windval te voorkomen.

De stations doen op een aangename manier wat ze moeten doen: reizigers ontvangen, laten wachten, in- en uitstappen. Ze zijn puur zakelijk vormgegeven en leveren niet meer maar ook niet minder dan wat nodig is. Bij een aantal stations  is hiervan afgeweken. Op station Vlaardingen Centrum bijvoorbeeld is het oude gebouw midden op het perron behouden en is een prachtige tuin aangelegd. Naar een geschikte exploitant ervan wordt echter nog gezocht. Wat gezien de ligging achter de tourniquets nog lastig zal worden.

Meesterbouwer betaalt zich uit

De Hoekselijn kwam de afgelopen tien jaar vooral in het nieuws door de grote vertragingen die zich voordeden bij de aanleg ervan. De operatie die in 2012 begon zou in het voorjaar van 2017 zijn afgerond. Door problemen met de beveiligingssoftware reed de metro 2 1/2 jaar later dan gepland. Een rapport uit 2018 weet dit aan onvoldoende regie en coördinatie en stelde dat sprake was van een gebrekkige voorbereiding. De verlenging van het spoor naar het strand startte in 2020 en was dit jaar klaar.

De vertragingen betroffen vooral de baan. Wat veel minder bekend is, is dat de stations zelf op tijd en binnen budget zijn opgeleverd. De reden hiervoor is eenvoudig. Voor de stations was een meesterbouwer aangesteld, iets wat zich direct heeft uitbetaald. Verheijen had veel ervaring opgedaan in eerdere projecten en wist goed wat en wie nodig waren voor deze klus. Minstens zo belangrijk is, dat bij de stations modulair is gewerkt met een bouwdoos. De bouwers maakten zo ieder station in zekere zin steeds opnieuw. Het is een les waar andere projecten op deze schaal nog veel van kunnen leren.