Het huis staat langs een straat waar  in totaal 71 huizen aan liggen. Dat is aanzienlijk meer dan in de meeste andere straten uit deze polder. Het is het meest recent gebouwde huis langs deze straat. De oudste woning is volgens de kadastrale gegevens 181 jaar oud en heeft als bouwjaar 1840.

Het huis staat op een extreem lange en dito smalle kavel die via een bruggetje met de hoofdweg is verbonden. Het wordt bewoond door een echtpaar met wortels in Rotterdam. Een van de partners exploiteert naast het huis een natuurlijke bessentuin, de ander helpt haar daarbij en verricht advieswerkzaamheden.

Een huis op het platteland bouw je zelf

Een huis op het platteland (of plattelandshuis) is een gecompliceerd thema. Voor veel mensen is het een no-go area, bedacht als ze zijn op het dichtslibben van het platteland of de sluipende suburbanisatie. 

Zeker is ook dat een huis op het platteland in de huidige tijd alleen mogelijk is vanwege de nabijheid van de stad met haar winkels, werkgelegenheid en voorzieningen.

Aan de andere kant lijkt het de enige opgave te zijn die op het gebied van het bouwen nog waarachtigheid kan verwerven. Een huis op het platteland is langzamerhand nog het enige huis dat je zelf kunt bouwen. 

Maar ook dit laatste bolwerk lijkt overgenomen te worden door de vele aanbieders van prefab huizen op het platteland, van witte villa’s tot zwarte schuren. Het plattelandshuis in Berkenwoude vormt hierop een uitzondering.

Straat op het platteland

Volgens architect Joost Kuhne is een plattelandshuis, anders dan een stadshuis of rijhuis, een volume dat opstaat of oprijst uit de grond. Het huis vormt als het ware een ‘rimpeling in het tapijt’ dat de extreem uitgerekte kavels bedekt.

Het huis in Berkenwoude is vormgegeven als een streng geometrisch volume. Zowel aan straat- als tuinzijde is het geheel symmetrisch van opzet. Dat laatste geldt ook voor de meer utilitaire zijgevels. Het huis straalt daarmee eenvoud en logica uit.

Om het huis te oriënteren op en een front te geven aan de straat, maakte de architect aan de voorzijde een representatieve gevel. Kühne ontwierp zes vierkante ramen van 2.40 x 2.40 meter, anders dan bij de traditionele herenhuizen met hun 1,5 – 2 meter hoge vensters. 

De ramen liggen enigszins terug in de gevel en zijn zo gedetailleerd dat lateien en waterslagen wegvallen. In het zinken dak is de waterafvoer als een verholen goot weggewerkt, alles om de geometrie van het volume te benadrukken. 

Ensemble en volume

Met welstand voerde de architect een discussie over het ensemble op het erf en de vraag welke volume het hoofdvolume van dit ensemble is. Volgens welstand was dat de boerderij aan de hoofdweg, wat zou betekenen dat het plattelandshuis moest worden vormgegeven als schuurwoning. 

De schuurwoning is bezig met een nauwelijks merkbare opmars op het platteland. Het archetype is zwart, heeft een puntdak waar al het glas onder zit, kent gesloten zijkanten en overspoelt op dit moment het platteland. Het kan zo uit de catalogi van de aanbieders worden afgenomen.

Deze discussie laat zien hoe absurd het is om plattelandshuizen formele regels op te leggen. Toepassing hiervan leidt weliswaar tot samenhang en uniformiteit (hout, kleur zwart, puntdaken, enz), maar de vraag is natuurlijk, in samenhang met wat, en uniformiteit waartoe.

Joost Kühne wilde de bewoners niet in een schuur opsluiten, maar maakte een combinatie van gevels die geplaatst zijn als opstand, met een ‘hollow volume’.

Interieur met uitzicht

Dwars op de representatieve as van het huis, staat de functionele as van het huis. Aan de ene gevel bevindt zich de luifel met entree, aan de andere de toegang tot de kleine productieruimte waar de vrouwen de bessen zeven en inpakken.

In de hal over de volle hoogte van het volume ligt een kleine lift, aangebracht om indien nodig op de eerste verdieping te komen. Rond deze lift is de trap gebouwd, een zelfdragend systeem van vierkante stalen buizen waar vervolgens eikenhouten delen op zijn gelegd.

De plattegrond is zo opgezet dat je door het huis een rondje kunt lopen. Aan weerszijden van de hal liggen de keuken en de woonkamer. Achter het trappenhuis bevindt zich de productieruimte. Op de verdieping is dezelfde opzet gehanteerd: de werkkamer op het zuiden aan de ene kant, beide slaapkamers aan de noordkant.

Vanuit de woonkamer heb je een uitzicht van 270 graden op de polder. Aanvankelijk zou in beide zijgevels nog een raam worden bijgeplaatst, maar op verzoek van de opdrachtgever is daarvan afgezien.

Het melkhuisje is geheel begroeid met klimop. Aan de voorzijde bestaat de mogelijkheid het atelier geheel of gedeeltelijk open te gooien. De gevel is gemaakt uit vier deuren, boven een driehoek (timpaan) die gemaakt van houten traptreden en een constructieve functie heeft.

Thuis in de natuur

Het plattelandshuis van Joost Kühne is het resultaat van een zoektocht naar een passende en vertrouwde woonplaats waar je je thuis voelt. Het huis onderhoudt een drieledige relatie met de omliggende natuur. In de eerste plaats via de bessenkwekerij die is aangeplant op de zure veengrond. Een groot deel van deze oogst wordt aan huis verkocht.

Naast deze productieve relatie, verhoudt het huis zich ook tot de omliggende polders. Naast het panorama uitzicht vanuit het huis, vormt een eenvoudig betonnen terras achter het huis een overgang naar het weidse platteland.

Dit plattelandshuis vormt een prettig alternatief voor de meeste antwoorden die thans op het probleem van het wonen worden gegeven. Met het alledaagse wooncomfort dat het biedt in een boeiende relatie met de natuur, hoedt het positieve waarden die het verdienen te worden verdedigd.

Opdrachtgever Molenvliet B.V. – Architect Architectenbureau Kühne & Co – Projectleiding J. den Hollander DLV – Aannemer Aannemingsbedrijf W. Visser & ZN -Ontwerp Ontwerp 2018 – Oplevering 2020 – Bouwkosten €500.000 excl btw