Op de vleugels van een engel – Museum W in Weert door Maurice Mentjens

Architectuur is een weerspiegeling van de gedachten, verwachtingen en angsten die een bepaalde tijd bepalen. Dat geldt in hoge mate voor Museum W dat deze maand in Weert is geopend. Tegenover de rationaliteit die het project kenmerkt, plaatst ontwerper Maurice Mentjens het onbewuste, het absurde en het paradoxale. Beide benaderingen combineert hij in zijn zoektocht naar architectonische betekenis.

Project:
Museum W

Ontwerper:
Maurice Mentjens

Locatie:
Weert

Type:
Cultuur en recreatie

Museum W in Weert door Maurice Mentjens, westgevel Beeld Arjen Schmitz

Museum W is gehuisvest in een gebouw uit de zestiende eeuw dat begin 20ste eeuw is aangepast en lange tijd dienst deed als stadhuis. In 1982 werd het in gebruik genomen als museum. Uiterst kundig heeft Mentjens dit gebouw gerenoveerd en aangepast aan nieuwe museale en functionele vereisten.

Het renovatieproces nam in 2017 aanvang met de visie waarmee de gemeente Weert het museum opnieuw positioneerde in de moderne tijd. Uitgangspunt bij de renovatie is dat alles in de oorspronkelijke staat diende te worden teruggebracht. Zo zijn alle systeemplafonds weggehaald en is de oude baksteen lambrisering in ere hersteld. 

Ook zijn tal van maatregelen genomen op het gebied van duurzaamheid. Zo zijn alle raamkozijnen vernieuwd en zijn aan de binnenzijde voorzetramen geplaatst. Daarnaast diende ruimte te worden gevonden voor de klimaatinstallatie. Deze zijn nu op drie plekken in het gebouw terug te vinden, ondermeer onder het opgehoogde dak en in de holle zoldervloer. Op dit vlak werkte ontwerper Maurice Mentjens nauw samen met de verschillende adviseurs.

Museum W in Weert door Maurice Mentjens, zuidgevel Beeld Arjen Schmitz

Mentjens kreeg de gelegenheid om het museum te ontwerpen van gevel tot tentoonstellingskast. Op de verlichting en de stoelen van Lensvelt na, is alles speciaal voor het museum ontworpen. De inrichting is zo vormgegeven dat de kunstwerken en niet het gebouw de hoofdrol spelen. Mentjens’ grote ervaring met de inrichting van winkelinterieurs betaalde zich hierbij flink uit.

Ruimtelijke ingrepen

Het interieur is ingrijpend aangepast. De ingang is verplaatst van de voorzijde naar de zijkant. Om het museum toegankelijker te maken, is de voormalige dienstingang verbouwd tot drempelloze publieksingang. Deze simpele ingreep maakt een betere routing in het museum mogelijk en levert bovendien aan de voorzijde extra netto ruimte op, die is besteed aan de tentoonstellingsfunctie.

Museum W in Weert door Maurice Mentjens, balieruimte Beeld Arjen Schmitz

Vanuit de entree betreden de bezoekers de balieruimte, waar kaartjes en koffie worden verkocht. Op de begane grond vinden in drie zalen de wisselexposities plaats. De eerste is Forever Endeavor door Job Smeets (zie onder).

Museum W in Weert door Maurice Mentjens, voormalige raadszaal Beeld Arjen Schmitz

De voormalige raadzaal is getransformeerd tot een expositieruimte voor hedendaagse kunstenaars. Mentjens verwijderde de systeemplafonds en bekleedde de wanden met textiel waarop de in 1414 aan Weert verleende marktrechten zijn afgedrukt. Dankzij het geluiddempende mineraalwol achter dit textiel heeft deze zaal een uitstekende akoestiek.

Museum W in Weert door Maurice Mentjens, zolderverdieping met vaste collectie Beeld Arjen Schmitz

Op de eerste en zolderverdieping is de vaste collectie te vinden. Rode draad in de collectie is de levensloop van wieg tot graf. Conservator John van Cauteren onderscheidt elf levensthema’s, die Mentjens met behulp van de kleuren roze, blauw, rood en groen verder aanzette. Deze kleuren zijn niet alleen aangebracht op de muren, maar ook op de tentoonstellingskasten. Om het zilverwerk beter uit te laten komen, is de zolder donkergrijs geschilderd.

Deze zolder verkeerde in deplorabele staat, maar is dankzij de renovatie volwaardig onderdeel van het museum. De vloerniveaus van de verschillende zalen zijn gelijkgetrokken, met als bijkomend voordeel dat ruimte vrijkwam voor een deel van de installaties. De trap tussen eerste verdieping en zolder is diagonaal in het trappenhuis geplaatst, op de plek waar zich voorheen een lift bevond.

Ruisende vleugels

Ontwerper Maurice Mentjens is erin geslaagd om in Weert een magisch moment te creëren, een moment waarop je “het ruisen van de vleugels van een engel” kunt horen.

Mentjens is van opvatting dat een museum een heilige plaats is van onze moderne, geseculariseerde samenleving. De kunstwerken die in een museum worden bewaard, vormen de relikwieën van deze maatschappij. 

Het museum in Weert bezit een grote collectie geestelijke of religieuze kunst. Daardoor kwam Mentjens op het idee om de aanbouw vorm te geven als een gouden reliekschrijn waarin kunstwerken worden bewaard.

De aanbouw uit 1826 is getransformeerd tot een gouden toren. De oude achtergevel is blijven staan, de vloeren zijn eruit gehaald. De basis is met behulp van houtskeletbouw naar boven toe doorgetrokken. Vervolgens is een isolatie pakket van 20 cm mineraalwol aangebracht waarover de Tecu Gold platen als een huid overheen zijn getrokken.

Het materiaal Tecu Gold is een legering van aluminium en koper. Dit materiaal weerspiegelt niet het licht, maar lijkt dit licht eerder uit te stralen en vormt daarmee een bron van informatie. De 1 mm dikke platen zijn versterkt met geperste isolatie platen. In de toren zijn de kantoren van het museum ondergebracht.

De achtergevel is gedetailleerd alsof ze is opgebouwd uit luiken van 1.60×5.60 meter, met naden van 4 cm. De luiken lopen van etage naar etage. Vanuit kostenoverwegingen staan de luiken vast en kunnen ze niet worden gesloten. Mentjens vergelijkt deze achtergevel met een adventskalender. Ze wordt daarmee een hulpmiddel om een museale ervaring op te doen. Achter ieder geopend luik bevindt zich een kunstwerk, in analogie met de relieken.

Terugkeer van symboliek

De toren heeft een sterke symbolische functie. Ze vertelt het verhaal van het museum en geeft aan dat in dit museum kunstwerken worden bewaard. De luiken in de gevel vormen een effectief communicatie middel. In de openingen ervan trekken op videoschermen kunstwerken voorbij. De openingsexpositie is Lost Spring, Lost Year van Emily Bates (zie onder).

De blik vanaf de markt in de stegen aan weerszijden van het museum biedt een surrealistische scène. De goudkleurige toren die glanst in het zonlicht, steekt aan beide zijden uit. Het is dit beeld dat het museumontwerp zijn vleugels geeft.

Museum W in Weert door Maurice Mentjens Beeld Arjen Schmitz

Omroep L1 liet bij de opening van het museum Weertenaren aan het woord. Voor een meneer was het goud “te veel” , een vrouw vond de toren “niet passen” bij het stadhuis. Het zijn denk ik de mooiste complimenten die de ontwerper kan krijgen. Juist deze contaminaties verlenen het museum zijn kracht en ondersteunen de gewenste functie op de best denkbare en adequate wijze.

Museum W in Weert

Opdrachtgever Gemeente Weert Ontwerper Maurice Mentjens Adviseur bouwfysica Peutz B.V. Adviseur installaties Huisman & Van Muijen, Den Bosch Adviseur constructie Adviesbureau van de Laar, Eindhoven Projectleider Paul Verhappen Aannemer Koppen Bouw, Weert Aannemer E-installaties Electro Scheppers, Weert Aannemer W-installaties W. Coolen, Nederweert Aannemer expositiemeubels Smeulders Interieurgroep, Nuenen Programma Kantoorruimten (83 m2), depot (20 m2), sanitair ruimten 25 m2, publieke verkeersruimten (180 m2), verkeersruimten vluchttrap 65 m2, expositieruimten (570 m2), educatieve ruimte (70 m2), ontvangstruimte (81 m2), technische ruimten (40 m2) Totale vloeroppervlakte 1134 m2 Vloeroppervlakte expositieruimten 640 m2 Budget 5,6 miljoen

Informatie

Museum W, Meikoel 2, 6001 EE Weert, dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00 u

Tentoonstellingen

Vaste collectie – Museum W beschikt over een grote collectie religieuze kunst. In de opstelling van conservator John van Cauteren wordt ze getoond aan de hand van thema’s die verband houden met je levensloop. Deze tentoonstelling is vormgegeven door Maurice Mentjens.

Job Smeets – De openingsexpositie in het museum is verzorgd door Job Smeets. Smeets is in Weert geboren en vertrok daar op zijn zeventiende met het idee er nooit meer terug te keren. Smeets geniet grote bekendheid als mede-oprichter van Studio Job. De zalen voor tijdelijk expositiezalen richtte hij in als eigentijdse Wunderkammers, met behulp van eigen werk, museumstukken en aangekochte kunst. Resultaat is een gedurfd geheel, door Smeets gezien als zijn meest persoonlijke tentoonstelling ooit. De tentoonstelling speelt met thema’s als afkomst, ontsnappen aan je jeugd en ontwikkeling. Het is, zegt hij, “een tentoonstelling die ik alleen in Weert kan maken en laten zien.”

De tentoonstelling Forever Endeavor van Job Smeets is de openingsexpositie van Museum W

Emily Bates – Als de luiken van de gouden gevel zijn geopend, vormt het museum volgens curator Patricia van de Lugt een omgekeerde toverlantaarn. Op de schermen trekken nu foto’s van Emily Bates voorbij. Haar expositie ‘Lost Spring Last year’ bestaat uit 52 zelfportretten, gemaakt in tijden van corona.

Gaze into Space – In de voormalige raadszaal is op dit moment de kleine foto-expositie Gaze into Space te zien. De foto’s van de Nederlands-Hongaarse fotografe Satijn Panyigay proberen de ziel van lege gebouwen en ruimtes vast te leggen.

Tekeningen Museum W

Begane grond
Eerste verdieping met mezzanine
Mezzanine, eerste verdieping
Eerste verdieping
Tweede verdieping
Mezzanine, derde verdieping
Zuidgevel