This article is also available in English. Click here to scroll down to the English part

Marianne van der Sande is een van de meest actieve mensen die ik ken in de wereld van de architectuur. Ik ken haar vanuit mijn tijd als hoofdredacteur bij het platform van de Architect, toen ze hands on en met veel passie tal van evenementen  organiseerde. Nadat ze was vertrokken, werd ze een zeer gewaardeerde partner van de ARC Awards die we in 2012 waren begonnen.

Laboratorium van de toekomst

Dus toen ik Marianne eerder dit jaar tegen het lijf liep en we er achter kwamen dat we beiden naar Venetië zouden gaan, besloten we om tijdens de opening van Architectuur Biënnale met Viva Architectuur een debat te organiseren in Berührungspunkte. Zonder nu direct op de thema’s van de Biënnale in te gaan, we zijn ten slotte geen Afrika experts, lieten we ons daar wel door inspireren.

De Biënnale is dit jaar door curator Lesley Lokko opgezet als een laboratorium van de toekomst. Met dit thema hoopt Lokko bij te dragen aan de grote uitdagingen van deze tijd, waaronder die van decarbonisatie en decolonisatie. Verandering staat centraal voor Lesley Lokko. En Afrika is het lichtend voorbeeld. Kunnen we een collectieve en relevante toekomst creëren door de Afrikaanse ervaring op haar waarde te schatten, is de provocerende vraag van Lokko.

Productie en bewoonbaarheid

In dit panel stellen we de vraag  op welke manier in het tijdperk van carbonisatie de bewoonbaarheid van de wereld kan worden verbeterd en wat de architectuur hieraan kan bijdragen. Inspirerend daarbij was een notie van Bruno Latour in het laatste boek dat hij voor zijn overlijden publiceerde. In dit boek stelt hij, dat de kern van het ecologische vraagstuk “the necessarily polemical relationship between the system of production and maintaining habitabilty conditions [is].”

Op veel gebieden wordt gesproken over de relatie tussen productie en bewoonbaarheid en over de verschuivingen die hierin noodzakelijk zijn. In de huidige cultuur worden dikke vraagtekens gezet bij groei en expansie. Afgaande op veel commentaren en handelingen zouden we meer op welzijn en post-groei moeten inzetten.

Verschuivingen tussen productie en bewoonbaarheid

Je komt dit op tal van terreinen tegen. De grote Spaanse stedenbouwkundige José-Maria Ezquiaga stelde bijvoorbeeld onlangs dat “in volwassen steden de illusie van onbeperkte groei en expansie moet worden opgegeven. We moeten prioriteit geven aan het alternatief van een urbanisme van transformatie en recycling”.

De Pakistaanse architect Yasmeen Lari, winnaar van de Royal Gold Medal RIBA, viel hem bij. Zij vindt dat “architecten moeten stoppen met het verwerven van opdrachten van rijke opdrachtgevers en prioriteit moeten geven aan ontwerpen voor de planeet”. Volgens haar ligt de toekomst van de planeet in handen van architecten. “De planeet is veel groter en veel belangrijker dan ieder van ons. Als we ontwerpen, moeten we echt op de een of andere manier rekening houden met de aarde, we kunnen niet doorgaan met haar schade toe te brengen.”

In de wetenschappen klinken vergelijkbare geluiden op. Volgens de jonge academicus Nina L. Smolyar is economisch ont-groeien de enige écht toekomstbestendige weg voorwaarts. In dit perspectief is ecologisch denken en doen de nieuwe norm, vormt de Commons dé organisatievorm, en gaat de GPI, als indicator van welzijn, de onhoudbare en destructieve GDP vervangen.

Tijdens dit panel stellen we de vraag wat de ruimte is om te werken aan de bewoonbaarheid van de aarde en welke rol architectuur hier kan spelen. Waar kunnen we nieuwe vrijheden voor de architectuur vinden? Vandaar ook de titel van ons panel: ‘Finding new Freedoms’

Tussen winstbejag en bewoonbaarheid

We stellen deze vraag bewust als een open vraag en we denken dat die rond twee polen speelt. De eerste is de spanning die bestaat tussen productie en architectuur. Het moge bekend zijn, in architectuur geeft geld uiteindelijk altijd de doorslag. In de architectuur is een systeem ontstaan ​​waarbij het meestal om de laagste prijs gaat. Als je water tot het laagste punt laat lopen, kom je onvermijdelijk in het afvoerputje terecht. In de architectuur is dit helaas niet anders. Onder welke voorwaarden kan de bewoonbaarheid van de wereld worden gehandhaafd en verbeterd?

Maar misschien is dat te makkelijk. Zoals professor Louise Fresco onlangs zei: “Het huidige idealiseren van natuur leidt tot een patstelling waarin economie staat voor blind winstbejag en ecologie voor het wanhopig beschermen van ecosystemen.” In haar visie kom je alleen uit bij ecologisch en economisch verantwoord ontwerp als je natuurlijk kapitaal weet te investeren in de omgeving en in het behouden van bewoonbaarheid.

Tussen bouwen en architectuur

De tweede is de vraag of architectuur als het zo over duurzaamheid gaat, architectuur zelf niet vergeet. Architectuur wordt tegenwoordig beoordeeld op materiaalgebruik, als het materiaal hout is of hennep, dan is het al goed. Ze wordt bekroond als ze een voorbeeld is voor duurzaam, collectief en betaalbaar wonen. De appreciatie wordt steeds gezocht op vakgebieden waar de architectuur ten dele mee overlapt. Maar ze wordt gek genoeg tegenwoordig zelden nog beoordeeld op architectuur. 

Op deze lacune in het debat legde onlangs de populaire columnist Rosanne Hertzberger in NRC de vinger: “Tekenen is geen onderdeel meer van het werk van architecten. Die doen aan duurzaam en functioneel. Ooit gaat dit tijdperk over, maar niet nadat we ons land hebben volgestouwd met modernistisch verdriet.”

Finding New Freedoms

In het panel ‘Finding new Freedoms’ staat de vraag centraal welke ruimte gecreëerd kan worden voor het behoud van de bewoonbaarheid van de aarde en wat de rol van architectuur hierin kan zijn. We hebben vier architecten gevraagd kort uit te leggen hoe zij dit voor ogen hebben. Aan de hand van projecten uit hun eigen praktijk vroegen we hen een weg naar de toekomst uit te stippelen. Kunnen we nieuwe vrijheden definiëren?

Vier architecten hebben ingestemd om naar Venetië te komen en een antwoord te geven op deze vraag. Achtereenvolgens zullen Ron Bakker, mede-oprichter van PLP architecture in London, Frederik Jacobs mede- directeur van CONIX RDBM Architects in Antwerpen, Robert Winkel, oprichter van Mei Architects in Rotterdam en Dikkie Scipio, mede-oprichter van KAAN Architecten in Rotterdam een korte presentatie over dit onderwerp geven. Daarna gaan we met jullie en onze vier panel deelnemers in gesprek over de vragen van het panel.

Info

Het panel Finding New Freedoms vond plaats op donderdag 18 mei in Palazzo Contarini Polignac, als onderdeel van de Berührungspunkte, ontmoetingspunt voor architecten in Venetië. Van het panel verschijnt binnenkort een verslag op deze website.

---

Between production and habitability – Panel Finding New Freedoms in Venice

During the opening of the Architecture Biennale, I organized the European panel ‘Finding New Freedoms’ together with Marianne van der Sande. The central question was what architecture can do to improve the habitability of the world. The text below formed the basis for the introduction I gave prior to the debate with Robert Winkel, Frederik Jacobs, Dikkie Scipio and Ron Bakker.

Marianne van der Sande is one of the most active people I know in this world of architecture. I know her from my time as editor-in-chief at the platform of the Architect, when she organized numerous events hands-on and with great passion. After she left, she became a highly valued partner of the ARC Awards we started in 2011.

Laboratory of the future

So when I bumped into Marianne earlier this year and we found out we were both going to Venice, we decided to organize a debate in Berührungspunkte during the opening of the Biennale with Viva Architectuur. Without going directly into the themes of the Biennale, after all, we are not Africa experts, but we were deeply inspired by it.

The Biennale was set up this year by curator Lesley Lokko as a laboratory of the future. With this theme, Lokko hopes to contribute to the major challenges of our time, including those of decarbonization and decolonization. Change is key for Lesley Lokko. And Africa is the shining example. Can we create a collective and relevant future by valuing the African experience, is Lokko’s provocative question.

Production and habitability

In this panel, we raise the question of how to improve the habitability of the world in the age of carbonization and what architecture can contribute to this. Inspiring was a note by Bruno Latour in the last book he published before his death. In this book he argues that “at the heart of the ecological question [is] the necessary polemical relationship between the system of production and maintaining habitability conditions.”

There is talk in many areas of the relationship between production and habitability and the shifts that need to be made in this regard. In today’s culture, growth and expansion are heavily questioned. Judging by many comments and actions, we should bet more on well-being and post-growth.

Shifts between production and habitability

You see this in many areas. For example, the great Spanish urban planner Jose-Maria Ezquiaga recently argued that “in mature cities, the illusion of unlimited growth and expansion must be abandoned. We must prioritize the alternative of an urbanism of transformation and recycling”.

Pakistani architect Yasmeen Lari, winner of the Royal Gold Medal RIBA, agreed. She believes that “architects should stop acquiring commissions from wealthy clients and prioritize designing for the planet”. According to her, the future of the planet lies in the hands of architects. “The planet is much bigger and much more important than any of us. When we design, we really need to consider the Earth in some way, we can’t continue to harm it.”

Similar sounds are heard in the sciences. According to young academic Nina L. Smolyar, economic de-growth is the only truly future-proof way forward. In this perspective, ecological thinking and acting are the new norm, the Commons is the organizational form, and the GPI, as an indicator of well-being, will replace the unsustainable and destructive GDP.

During this panel we ask the question what space is for working on the habitability of the earth and what role architecture can play here. Where can we find new freedoms for architecture? Hence the title of our panel: ‘Finding new Freedoms’.

Between profit and habitability

We deliberately ask this question as an open question, and we think it plays around two poles. The first is the tension that exists between manufacturing and architecture. It may be known that in architecture money is always the deciding factor. We hear that so often. A system has emerged in architecture where it is usually about the lowest price. If you let the water run to the lowest point, you will inevitably end up in the drain. Unfortunately, this is no different in architecture. Under what conditions can the habitability of the world be maintained and improved?

But maybe that’s too easy. As Professor Louise Fresco recently said: “The current idealization of nature leads to a stalemate in which economics stands for blind profit and ecology stands for the desperate protection of ecosystems.” In her vision, you can only arrive at ecologically and economically responsible design if you know how to invest natural capital in the environment and in preserving habitability.

Between building and architecture

The second is whether architecture, when it talks about sustainability in this way, does not forget about architecture itself. Architecture is nowadays judged on the use of materials. If the material is wood or hemp, then it is already good. She is awarded if she is an example of sustainable, collective and affordable living. Appreciation is always sought in fields that are partly covered by architecture. But strangely enough, it is rarely judged on architecture these days.

The popular columnist Roxanne Hertzberger in NRC recently put the finger on this gap in the debate: “Drawing is no longer part of the work of architects. They are sustainable and functional. One day this era will pass, but not after we have filled our country with modernist sadness.”

Finding New Freedoms

The panel ‘Finding new Freedoms’ focuses on the question of what space can be created to preserve the habitability of the earth and what the role of architecture can be in this. We asked four architects to briefly explain how they envision this. Based on projects from their own practice, we asked them to map out a path to the future. Can we define new freedoms?

Four architects agreed to come to Venice and answer this question. Successively Ron Bakker, co-founder of PLP architecture in London, Frederik Jacobs co-director of CONIX RDBM Architects in Antwerp, Robert Winkel, founder of Mei Architects in Rotterdam and Dikkie Scipio, co-founder of KAAN Architecten in Rotterdam give a short presentation on this topic. Then we will discuss the questions of the panel with you and our four panel participants.

Info

The Finding New Freedoms panel took place on Thursday, May 18 at Palazzo Contarini Polignac, as part of the Berührungspunkte, meeting point for architects in Venice. A report of the panel will soon be published on this website.