Het woningdebat in Nederland draait rond een aantal scherpe tegenstellingen. Sinds enige tijd is het common sense dat we in ons land de komende tien jaar een miljoen woningen moeten bouwen. De discussie betreft daarbij de vraag of die in het weiland terecht komen, ofwel binnenstedelijk worden opgelost. Terwijl het laatste vanuit het oogpunt van duurzaamheid verkieslijk is, lijkt de markt vooral de eerste richting op te willen.

Verlies aan diversiteit

Een andere dringende vraag betreft de veranderingen die zijn opgetreden in leefwijzen en de samenstelling van huishoudens. Anders dan je zou verwachten, heeft dat vooralsnog niet geleid tot een grotere variatie in woningtypologie. De markt weet weinig meer aan te bieden dan het traditionele rijtjeshuis, nog eens onderstrepend dat het verlies aan biodiversiteit zich ook in de habitat voordoet.

Als antwoord op deze impasse presenteert architecten van Mourik tijdens de DDW in Eindhoven een geprefabriceerde woning die bestaat uit een duurzaam en eenvoudig aan te passen bouwsysteem. Ze brengt het ideaal dichterbij dat mensen zelf kunnen bepalen hoe ze willen wonen. Bovendien is het zo opgezet, dat ze dit ook nog eens kunnen doen voor een schappelijke prijs. Alles wat in de woning niet echt nodig is, is daarom geschrapt. 

Centrale kern

Dit heeft er onder andere toe geleid dat de entreehal is geschrapt en dat het huis wordt opgebouwd rond een centrale middenzone. In deze kernruimte zijn de stijgpunten gesitueerd en is plaats ingeruimd voor de ‘dienende’ ruimtes, zoals badkamers, toiletten, opslagruimtes en installaties. Aan beide zijden van deze kern liggen symmetrisch ten opzichte van elkaar ‘bediende’ ruimtes die een zekere gelijkwaardigheid kennen.

Deze programmatische onbepaaldheid maakt dat de ‘bediende ruimtes’ uitwisselbaar zijn. Bewoners bepalen zelf waar ze de woonkamer of slaapvertrekken willen hebben. Zo kun je een kantoor met vide maken, een eetkeuken op de begane grond situeren die tevens als entree functioneert, een speelkamer voor de kinderen op de verdiepingen, of een atelier op het dak. Cruciaal daarbij is de keuze voor de trappen en badkamers in de kern. Deze bepaalt de typologie van de woning en het gebruik dat van de ruimtes wordt gemaakt.

Bouwsysteem

Alle onderdelen van het WoW-Huis worden geprefabriceerd en op de bouwplaats in elkaar gezet. De scheidingswanden zijn van duurzaam geproduceerd beton. De architect besloot om twee reden geen hout toe te passen. De eerste is dat 80 procent van het hout uit het buitenland komt en het merendeel daarvan uit Azië en Brazilië. De tweede reden is de lijm die in CLT wordt verwerkt. Aangezien onbekend is wat de effecten zijn als je daar tien jaar tussen woont, is de toepassing hiervan volgens de architect onverantwoord.

De kern van staal en multiplex wordt in de fabriek gemaakt. In deze kern is alle techniek opgenomen. De vloeren zijn daarentegen vrij van techniek en bestaan uit houten balken, met daartussen zand. Dit bouwsysteem kan op simpele wijze uit elkaar worden gehaald en hergebruikt. Een belangrijk uitgangspunt van het bouwsysteem is, dat alle onderdelen ervan regulier zijn te vervoeren over de weg. De woningbreedte van 4.05 meter is ontleend aan de woonkamer van de traditionele jaren dertig woningen.

Volgens de architect kunnen de plattegronden binnen dit bouwsysteem variëren van eengezinswoningen tot appartementen, studentenwoningen en huizen voor statushouders. Toch lijkt het vooral geschikt voor de oudere doelgroepen die graag stedelijk willen wonen en dat willen doen in huizen waar je samen apart kunt wonen, dus waarin je een groot aantal basisvoorzieningen deelt en tegelijk een eigen sfeer bewoont.

Wooncrisis

Deze typologie zal op zichzelf de wooncrisis in Nederland niet oplossen. Na het ministeriële besluit de woningen in de middenhuur te reguleren, trekken veel beleggers bij gebrek aan zicht op rendement, zich terug uit de woningbouw. Op dit moment dreigt het gehele systeem in Nederland piepend en krakend tot stilstand te komen. Het onderstreept nog eens dat woningbouw in Nederland nu eenmaal privaat is geregeld en dat het weinig zin heeft deze alleen maar beperkingen op te leggen.

Het lijkt zinvoller om uit te gaan van de woonwensen van het brede publiek. Deze variëren van gezinnen en families tot starters, statushouders en ouderen. Het woonhuis rond een kern verdient een kans, met name voor die mensen die op zoek zijn naar op hun leefwijze afgestemde, maar toch betaalbare woningen.

Informatie

Tentoonstelling WoW House door architecten van Mourik was tijdens de DDW Eindhoven van 21 tot 30 oktober 2022 te zien in het Klokgebouw, hal 2, Strijp S